Op deze pagina ziet u een achttal prenten van Gaspar Bouttats (ca. 1640 – ca. 1695) uit 1672, afkomstig uit het Prentenkabinet van het Rijksmuseum. Op twee daarvan is Willem Tichelaar weergegeven, zie de uitvergrotingen. Bronvermeldingen: [Prentenkabinet Rijksmuseum, Collectie Frederik Muller, Historieprenten.]
Ook is in het Gemeentearchief van Den Haag is een potloodtekening in zwart, gedateerd circa 1672, te vinden met op de achterzijde de aantekening dat dit Willem Tichelaar is. Volgens eigentijdse beschrijvingen was Tichelaar een vrij lange man met blond haar. Andere eigentijdse afbeeldingen van Tichelaar zijn te vinden op enkele gravures. De afbeeldingen van de gravures zijn relatief karikaturaal van karakter, en tonen een man met wat slordig kort haar.
De tekening in het Haags Gemeentearchief is anders van karakter. Het lijkt met name vooral een portret te zijn van een wat jongere man – Tichelaar was in 1672 ongeveer 30 jaar. Hij kan behoorlijk lang zijn, maar dat is op de tekening moeilijk af te lezen. Zijn haardracht redelijk netjes en kort. Opvallend verschil met de afbeeldingen op de gravures is dat op de tekening Tichelaar geen puntig snorretje heeft. Dat snorretje kan op de gravures erbij zijn bedacht om Tichelaar meer kwaadaardig af te beelden, dan hij in werkelijkheid oogde.
Er is eigenlijk geen reden aan te nemen dat de tekening in het gemeentearchief van Den Haag geen authentieke afbeelding is van Willem Tichelaar, waarmee het de enigst bekende werkelijke portret van deze man is. Onder zijn armen draagt Tichelaar een stapel boeken. Willem Tichelaar was vooraleerst meester chirurgijn – zo wordt hij ook genoemd in eigentijdse documenten – daarnaast was hij ook barbier. De boeken geven aan dat hij een geleerde man is.
De tekening in het archief past beter in het beeld van een man, naar wie men wilde luisteren en door wiens verhalen de aanzet kon worden gegeven tot de lynchpartij op de Gebroeders De Witt, dan de afbeeldingen waarop hij met name louche overkomt. Er moet toch een bepaalde overtuigingskracht zijn uitgegaan van Willem Tichelaar. [Haags Gemeentearchief kl. A 2077]
1672: Potloodtekening Gemeentearchief Den Haag
Klik op de afbeelding voor een vergroting
1672: achttal prenten van Gaspar Bouttats
RP-P-OB-77.117; formaat 121 x 131 mm; ets
Eerste prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. In de voorstelling is te zien hoe Cornelis de Witt verschoning geeft aan een verkrachter. Op de uitvergroting is Willem Tichelaar te zien.
RP-P-OB-77.118; formaat 116 x 130 mm; ets
Tweede prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. In de voorstelling is te zien hoe prins Willem III aan Johan de Witt en de Staten toestemming moet vragen voor zijn benoeming.
RP-P-OB-77.119; formaat 120 x 135 mm; ets
Derde prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. In de voorstelling is te zien hoe Cornelis de Witt op 31 juli 1672 te Dordrecht gevangen wordt genomen.
RP-P-OB-77.120; formaat 120 x 135 mm; ets
Vierde prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. In de voorstelling is te zien hoe Johan de Witt pleit voor de vrijlating van zijn broer, 1672. Op de uitvergroting is Willem Tichelaar te zien.
RP-P-OB-77.121; formaat 118 x 134 mm; ets
Vijfde prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. De voorstelling toont het uitbreken van schermutselingen tussen soldaten en de burgerij te Den Haag, 1672.
RP-P-OB-77.122; formaat 122 x 133 mm; ets
Zesde prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. De voorstelling toont het verminken van de lichamen van de gebroeders de Witt door de burgers van Den Haag, 20 augustus 1672.
RP-P-OB-77.123; formaat 120 x 135 mm; ets
Zevende prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. In de voorstelling is te zien hoe delen van de lichamen van de gebroeders de Witt worden verkocht en opgegeten, 20 augustus 1672.
RP-P-OB-77.124; formaat 120 x 135 mm; ets
Achtste prent in een reeks van acht voorstellingen over het leven van Johan en Cornelis de Witt. Alle prenten zijn van de hand van Gaspar Bouttats en hebben een vers van vier of twee regels. In de voorstelling is te zien hoe de Haagse burgerij de graven van leden van de familie De Witt in de kerk vernielt, 1672.
Dit artikel is bijgedragen aan piershil.com door Dusty Jacobs.