1943 – Wind en water doen het werk zelf

Wind en water doen al het werk zelf. Nieuw systeem van automatische onderbemaling. Noord-Holland is een polderland. Daarom, wanneer men over bemaling spreekt, heeft dit de volle belangstelling van elken polderboer en -tuinder. Wie ons gewest kent, weet hoeveel zorgen en moeite er besteed worden aan de eeuwig durende strijd tegen het water, weet ook, hoe ongelooflijk ingewikkeld het waterstaatswezen van onze provincie is en… van de talloze conflicten, grote en kleine, die uit het polderland voortvloeiden en voort zullen vloeien tot in lengte van dagen, zolang er méér dan één cultuur in een bepaald bemalingsgebied uitgeoefend wordt, want de een wil nu eenmaal een hoge waterstand, de ander een drogere bodem, een tegenstelling, welke reeds menigen dijkgraaf slapeloze nachten bezorgde. Gelukkig is er in veel gevallen voor de liefhebbers van laag water een oplossing mogelijk, welke alle partijen bevredigt en wel de in de laatste jaren steeds meer toegepaste onderbemaling. Onderbemaling maakt den grondgebruiker practisch onafhankelijk van het polderpeil; hij kan naar eigen inzicht een peil handhaven, dat hij voor eigen bodem het meest geschikt acht. In een behoorlijk verkavelde polder heeft hij gewoonlijk met niet meer dan één buurman te maken voor wat het vast te stellen waterpeil betreft en zulks is onder goede boeren nog wel doenlijk. Reeds enige tijd past Buurtboerenleider Walboer uit de Wieringerwaard samen met een buur een onderbemalingssysteem toe en wij zijn eens met hem gaan praten over zijn ervaringen hiermede in het vette land achter de oude zeedijk We troffen het bijzonder om over water en polderpeil te gaan praten, want het plensde van de lucht, evenals de voorgaande dagen en nachten…. En voldoet uw windmolentje nu ook bij zulk hevig regenweer? zo vielen we bij Walboer midden in het onderwerp. Zelfs zulke regen- en hoosbuien als vandaag houdt het gemakkelijk bij, zo kon de Buurtboerenleider ons vertellen, zonder dat ik er ook maar in het minst naar behoef om te kijken. Het land ligt hier toch hoog uit het water en behoort tot het beste van ons vaderlandje, constateerden wij, de grijze vetglimmende laag op onze laarzen, die ’s morgens nog zo zwart blonken, bekijkend. Ook zonder onderbemaling is de grond hier best — en Walboer gaf enige productiecijfers — maar, zo verzeilden we in een stukje poldergeschiedenis, een 25 jaar geleden kon je met weer als dit halve weken niet ploegen. Het peil was hier toen 2.40 – 2.45 – A.P. Dat werd wel beter, vooral toen de drainage kwam, hoewel deze hier in het vette land niet al te zeer voldeed. De drainering met buizen in turfmolm was weer een vooruitgang, maar nog was men niet tevreden, was men het water nog niet voldoende meester. Zo kwam men tot de eerste proeven met onderbemaling. De lelijke z.g. Amerikaanse windmolen deed zijn ontsierende intrede in ons landschap, maar bracht een belangrijke verbetering – dat moet hem nagegeven worden. In de Wieringerwaard daalde inmiddels zo successievelijk het polderpeil mét de verjonging van het polderbestuur, zodat nu een winterpeil van 2.90 – A.P. en een zomerpeil van 2.70 – A.P. gehandhaafd wordt. Voor hen, die betere afwatering prefereerden was dit nog niet voldoende. Steeds werd er verder gezocht naar nieuwe systemen. De electrische onderbemaling deed haar intrede, maar daar zijn en blijven enige bezwaren aan verbonden. Wel voldoet deze bemaling uitstekend en is men niet van de wind afhankelijk, maar in de wintertijd geven de speruren soms moeilijkheden – nog afgezien van mogelijke beperkingen door oorlogsomstandigheden.

Een ideaal molentje

Hadden zowel de Amerikanen als de electro-bemaling hun bezwaren; het kleine, handige molentje volgens het Bosman-systeem uit Piershil leek Walboer ideaal. En hij noch zijn buurman hebben ook maar één ogenblik spijt gehad van de aanschaffing. Hoewel er niets anders dan windkracht bij te pas komt is de werking vol-automatisch. Slechts eenmaal in de veertien dagen moeten de oliepotten en vetdopjes nagezien en bijgevuld worden en natuurlijk moet kroos en slootvuil regelmatig van het rooster-hekwerk verwijderd worden. Het systeem van deze uitvinding is verbluffend eenvoudig. Een vlotter, bestaande uit een gesloten ronde trommel, drijft op het water; deze vlotter is met enige ijzeren stangen aan de windvaan van de molen bevestigd en wel zo, dat hoe hoger het water is, hoe scherper de molen op de wind draait, hoe sneller deze dus maalt! De ervaring heeft Walboer geleerd, dat malen en bijkomende kosten, gekapitaliseerd de goedkoopste omslag per bunder geven. Hij bereikt nu gemakkelijk een peil van 40-45 cm. onder de stand van het polderwater. Het water wordt met een liggende centrifugaal weggeslagen. De bij dit artikel geplaatste foto’s van de molen spreken voor zichzelf: een uiterst eenvoudige, oersterke constructie, veel minder hinderlijk in het landschap dan een brutale Amerikaan met zijn „ontelbare” vangbladen. En ook dit molentje draait reeds bij geringe windsterkte. Van te weinig wind heeft Walboer in dit vlakke land trouwens nimmer last gehad. En tenslotte praatten we nog even over de voordelen van de onderbemaling. Deze zijn gauw opgesomd. maar daarom niet minder belangrijk. Zo is er in de eerste plaats een structuurverbetering van de boem ontstaan, die ,,reusachtig” is, zoals de Buurtboerenleider het uitdrukte. Tegelijkertijd is de koperworm, waarvan men hier veel last had, vrijwel geheel verdwenen. En dan, zelf onder de meest ongunstige omstandigheden slaat het veld niet meer dicht. En ten slotte een factor, welke onder de huidige omstandigheden wel heel zwaar weegt: Ook bij nat weer is de grond gemakkelijk te bewerken, dagen van werkloosheid door ,,verdronken” land komen niet meer voor.

Knipsel ‘Wind en water doen al het werk zelf’ – 8 december 1943

Bij de foto’s:

(1) De Bosman-molen op het bedrijf van Buurtboerenleider Walboer te Wieringerwaard. De foto toont duidelijk het verschil in waterstand. Men lette op de smalle treksloot, welke slechts nodig is om 20 bunder land te bemalen. Schoonhouden van het rooster bevordert een snelle waterafvoer. (Cliché-archief A.P.)

(2)Een kijkje bij de vlotter, de ronde trommel, welke door met het water te rijzen en te dalen de snelheid van het malen regelt. Aan de onderzijde der foto het ijzeren hek. dat ongerechtigheden in het water tegenhoudt, zodat de centrifugaal niet verstopt kan raken. (Foto C.N.F./Kuiper.)

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.