1913 – Onafhankelijkheidsfeest

De onafhankelijkheid na de Franse overheersing en de vestiging van het Oranjehuis in 1813 is verschillende malen herdacht. Het meest uitvoerig gebeurde dit tijdens het Eeuwfeest van 1913 met historische optochten in menig stad en dorp. Zo ook in Piershil. Om zo’n feest te organiseren komt er heel wat kijken. Weken daaraan vooraf was iedereen in het dorp Piershil al in de weer. Erepoorten moesten er gemaakt worden, palen gezet, waar de versiering aan bevestigd kon worden. Veel dames vervaardigden rozen van papier. Dat rozen maken was een kunstig werkje  met vaak prachtige exemplaren. Het gebeurde in de school. Er waren heel wat rozen nodig voor de erepoorten en slingers, die aan de palen bevestigd moesten worden.

Foto Rozenmaaksters

Een groep rozenmaaksters voor het 100 jarig onafhankelijkheidsfeest in 1913, benevens enkele toeschouwers. De dames kwamen bij elkaar in school om rozen te maken voor de erepoorten en verdere versieringen in het dorp.
Op de voorste rij zitten (van links naar rechts): Maaike Greijn met haar nichtje Stijna Luymes, Marie van der Waal, Jaantje Verloop, Aaltje van der Sluis, Co Bijl en Aria Bezemer. Op de tweede rij staan: Knelia Kleinsmit, Leens Greijn, Jannetje ’t Hart, Truitje Bijl en Lijntje Greijn. Op de bank staan: Lies Slooter, Neeltje Kleinjan, Neeltje Nieuwenhuizen, Em Verhorst, lena Buth en Jansje van der Linde.
De vier personen die rechts voor staan zijn P. van der Giesen (witte jurk, onderwijzeres), Jaapje Kraak, Marie ’t Hart (zij hielpen met de traktatie van de schoolkinderen) en Heiltje Quartel. De zes personen die er links nog bij staan zijn Pietje Greijn (leunt op het hek) Piet Snijders, Wim Veerman en Ernst ’t Hart. De twee personen links achteraan zijn Ernst Snijder en Nel Greijn.

Bij de ingang van het dorp stond een erepoort, evenals boven aan de Voorstraat. Verschillende huizen en tuinen waren met vetpotjes versierd. Dat waren glazen potjes met kaarsjes erin. Het hele dorp zag er echt gezellig uit. De dag, voorafgaande aan het feest was de draaimolen al in gebruik genomen. Opmerkelijk was het, dat mensen, die de Piershilse kermis (voor 1900) nog meegemaakt hadden, het eerst in de “mallemeulen” zaten. Het had heel wat voeten in aarde, voor die draaimolen er was. Veel mensen waren er voor, maar de tegenstanders lieten zich ook niet onbetuigd. Uiteindelijk kwam hij er toch. Verschillende tenten stonden er met verfrissingen. Daar was wel behoefte aan, want het was stralend zomerweer. Dirk van der Merwe stond met zijn tent vooraan op de Kaai. Hij had het gekibbel over de draaimolen aldus vertolkt: (boven zijn tent stond)
Welkom hier!
Hij komt wel, hij komt niet,
Maar hij kwam, zoals je ziet.
Kinderen betaalden in de draaimolen 3 cent per rit.

Foto verwelkoming

Een groep Nederlandse officieren ter verwelkoming van de Prins van Oranje. De Prins met zijn gevolg stapte aan wal op de Hooidam, dat is achter op de Kaai, dus ook achter de bomen, die we hier zien. Die bomen stonden aan beide kanten van de Molhaven. Het publiek staat op de Aanwasse-ka.

’s Morgens omstreeks 7 uur gingen de herauten te paard door de gemeente, (ook in de Oosthoek) om het feest aan te kondigen. Het was al gauw een hele drukte op straat. Alles stroomde naar de Hooidam (achter op de Kaai) om de Prins van Oranje te verwelkomen. Van Hoogendorp en Van Limburg Stirum gingen de Prins tegemoet met een roeiboot. Bijna was één van de roeiers n.l. Jaaft Kleinjan in de haven getuimeld, toen de roeiboot de hoek van de haven omging. Gelukkig kon hij nog net door zijn makkers gegrepen worden. Onder luid gejuich van een grote menigte belangstellenden stapte de Prins met zijn gevolg aan land. Veel toeschouwers hadden een plaatsje gezocht op de Aanwasseka, vanwaar ze een  mooi overzicht hadden op het gebeuren. Ter verwelkoming stond een groep Nederlandse officieren opgesteld. Alles ging, met de prins voorop, naar de Voorstraat, waar de optocht samen gesteld zou worden.

Het werd een mooie optocht. Alle wagens waren prachtig versierd met groen, vlaggetjes en de door bekwame handen gemaakte rozen. Voorop reden de herauten, gevolgd door een landauwer met zijn feestcommissie. Daarna kwam de wagen van de Prins met zijn gevolg. Dat waren uiteindelijk de hoofdfiguren van de optocht.

Foto’s hoofdfiguren historische optocht

Hier staan de hoofdfiguren van de historische optocht optocht op de Beneden Molendijk, vlak bij de molen Simonia, nu Beatrixstraat. Van links naar rechts: Jan Schenk, Jan Smits, Jacobus Kleinsmit, Marinus Daniëlse, Arie Snel, Adam Bottenberg, Adrianus Bezemer (de Prins van Oranje), Maarten Groenenberg, Adrianus Smits en Kees de Wit. De heren met de laarzen stelden voor de Prins van Oranje, Van Hogendorp, Van der Duin van Maasdam en Van Limburg Stirum. De andere heren waren de roeiers van de boot en daarvan was Adrianus Smits de kapitein. Op het bruggetje staat Huig Groeneveld, bewoner van het laatste huis aan de Beneden Molendijk.

De Prins van Oranje (Adrianus Bezemer).

Er was een wagen, de vlag voorstellende, met 16 meisjes, gekleed in rood, wit, blauw en oranje. De laatste wagen stelde de landbouw voor. Die wagens werden afgewisseld door groepen ruiters, o.a. de Nederlandse officieren, die de Prins verwelkomd hadden, Franse officieren, Kozakken en verschillende meisjes te paard. De optocht vertrok in de Voorstraat over de Sluisjesdijk en Zwartsluisjes tot de tweede boerderij aldaar. Hier was gelegenheid voor de stoet om te keren. Bij de Roode Leeuw ging men de Kostverloren dijk in en vervolgens door de Oosthoek, Oudendijk en Molendijk weer terug naar de Voorstraat, waar de stoet ontbonden werd.

Foto ’16 meisjes in rood, wit, blauw en oranje’

De 16 meisjes poseren onderaan de dijk, links de molen Simonia.

Foto’s ‘na afloop van de tocht’

Na afloop van de optocht werden verschillende foto’s gemaakt op de onderweg voor de school aan de Molendijk. Op de bovenste foto zien we verschillende Russische kozakken met berenmutsen en ook een groep meisjes te paard. Dat alles in een mooie omgeving met veel bomen. Uit de kerktoren hangt de vlag. Helemaal onderaan de Herauten, op de foto in de midden zien we een groep Franse officieren.

Na het vertrek van de optocht gingen de kinderen, getooid met leuke petjes, versierde hoedjes, oranjesjerpen en vlaggetjes naar school. Daar werden ze rijkelijk onthaald op chocolademelk, krentekoeken, bolossen en koekjes. Op het schoolplein werden foto’s gemaakt van die prachtig uitgedoste kinderen. Later op de dag konden de kinderen deelnemen aan verschillende spelletjes , o.a. koekhappen, zaklopen, geblinddoekt een prijsje knippen. ’s Avonds werd er een film vertoond in de open lucht, bij de weegbrug. Daarvoor was veel belangstelling, want zoiets hadden de mensen van Piershil nog nooit gezien. De film was niet goed ingesteld; op zeker moment rolden de mensen tegen het duin op, in plaats van er af. Het was een koddig gezicht. In de Nieuwe Brielsche Courant van 10 augustus 1916 werd verslag gedaan van het feest te Piershil.

Tekst Feestlied 1813-1913

Foto’s van de jeugd

Deze foto’s van de jeugd werden gemaakt bij de school. Van de onderste foto zijn de namen bijna allemaal bekend. Een groep jongens van de school te Piershil: (alle namen van links naar rechts) Bovenstre rij: Gerrit Quartel, Jan van der Wel, Leen van der Jagt, Piet Zwijnenburg, Toon de Reus, Bas van der Jagt, Toon Dubel en Piet de Reus. Tweede rij: Maarten van Leenen, Adrianis Verhorst, Jan Groenenberg, Adrianius Veerman, Piet Meeldijk, Klaas Roest en Cor van Ruiven. Derde rij: Meester Vlielander, Kees Verweel, Izak Tol, Cor Daniëlse, Arie Zonneveld, Daan van der Velde, Maarten van der Linde, Arie Konijnendijk, Cor van der Stoep, Arie Por, Klaas van der Linde, Klaas Qaurtel, meester ’t Hart (hoofd der school) en Jan Breure. Vierde rij: Dirk Quartel, Jaap Noordermeer, Rook ’t Hart, Wim in ’t Veld, Leen Verhorst, Piet Bor, onbekend, Gerard Roest, Adrianus de Reus en Adrianus Verhorst. Onderste rij: Cor Verloop, Gerrit Bokhout, Abram Veerman, Teunis Stok, Piet in ’t Veld, onbekend en Jacob Saarloos.

Uit de krant, Piershil, 8 augustus 1913

Als men in geen 15 jaar een feestje gehad heeft , dan mag ’t toch waarschijnlijk wel eens komen. Zoo begreep men ’t hier ook, en er was warme belangstelling. De noodige centen kwamen vlug los, de feestcommissie vond allerwege steun en als ’t weer nu maar gunstig mocht zijn, wel, dan zou ’t een onvergetelijke dag worden, de dag van 6 Augustus. Daags te voren werden de schoolkinderen goed onthaald en hadden een pretje vooraf. Woensdagmorgen was heel onze dorpsstraat in feestdos. Wat kwamen de versieringen mooi uit bij het frissche loover der boompjes aan weerszijden. En ruimte te over voor de honderden feestgangers van hier en elders saamgestroomd. Daar kwam de Prins aan, begroet door de muziek van N.-Beijerland, toegesproken door een der Driemanschap en de Eere voorzitter, den heer Zahn, burgemeester onzer gemeente. Hoe prachtig georganiseerd was de optocht met historische personen, praalwagens enz. en dit alles onder begunstiging van schoon weder, behoudens een buitje voor de afrit. ’t Was wel wat stil toen ze weg waren, maar de stemming bleef er in, vol verwachting van de volksspelen en wat dies meer zij. ’s-Middags veel volk op de been, ’n echt gezellige drukte, die tot laat in den avond aanhield, als wanneer de bioscoop door mooie tafereelen de aandacht wist te boeien. De draaimolen tingelde en draaide niet voor niet, ze bezweek zelfs onder den last, maar ’t hinderde niet-met-al, we hadden danig veel schik en jong en oud jubelden en zongen onverpoosd en onvermoeid. De Feest-Commissie mag geluk gewenscht met zóó welverdiend succes!

Bron: Nieuwe Brielsche Courant, 10 augustus 1913

Boekje ‘1813-1913 Onafhankelijkheidsfeesten’

U kunt het boekje ‘1813-1913 – Onafhankelijkheidsfeesten’, liedjes door Mevr. C. Broers-de Jonge hier downloaden.