Thomas van der Wilt: de 17de-eeuwse pendant van Willem Tichelaar (door Dusty Jacobs)
Velen zijn wel bekend met het verhaal van de beruchte Willem Tichelaar (ca. 1642 – ca. 1714), in tegenstelling tot met dat van zijn toch ook bekende Piershilse tijdgenoot: De portretschilder, graveerder, genre- en marmerschilder Thomas van der Wilt (29 oktober 1659 – 19 mei 1733).[1]
Thomas van der Wilt werd in 1659 geboren te Piershil als zoon van Willem van der Wilt en Emmerentie (Emmerentia) Jansdr. van der Staf. Zijn ouders hadden een lakenwinkel in het dorp. Hij trouwde met Johanna Biddaff en uit dit huwelijk werd onder andere een zoon, Willem geboren, [2] welke op 24 januari 1727 op 36-jarige leeftijd overleed.
Zijn zoon was ook niet onbegenadigd en kreeg lessen in tekenen van zijn vader. De gravures in werken van Antonie van Leeuwenhoek, natuurwetenschapper, (1632-1723) en die van Jacob van Loon, numismaat, (1683-1758) zijn gemaakt naar tekeningen van de zoon.[3]Het is niet onwaarschijnlijk dat vader Thomas ook voor Antonie van Leeuwenhoek illustraties heeft verzorgd.[4] Naast aan zijn zoon is bekend dat hij aan een van de belangrijkste Verlichtingsauteurs, Jacob Campo Weyerman (1677-1747), schilder- en tekenlessen heeft gegeven.[5]
Een viertal afbeeldingen uit het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden
Van links naar rechts:
Jelgersma, Taco Hajo. Thomas van der Wilt, schilder. 1702-1795. Naar een zelfportret door Thomas van der Wilt. [Prentenkabinet Universiteit Leiden, Bodel Nijenhuiscollectie, PK 0940]
Jelgersma, Taco Hajo. Willem van der Wilt, schilder. 1702-1795. [Prentenkabinet Universiteit Leiden, Bodel Nijenhuiscollectie, PK 0939]
Goeje, Pieter de. Thomas van der Wilt, schilder. 1789-1859. [Prentenkabinet Universiteit Leiden, Bodel Nijenhuiscollectie, PK 0941]
Goeje, Pieter de. Willem van der Wilt, schilder. 1789-1859. [Prentenkabinet Universiteit Leiden, Bodel Nijenhuiscollectie, PK 0938]
Reinier Boitet (1691-1758), die in 1729 een beschrijving van de stad Delft schreef, vermeldde dat Thomas van der Wilt –die toen nog leefde- al ‘vroeg groote lust tot de teekenkunst’ had. In slechts drie jaar wist hij danook zijn opleiding in de schilderkunst, onder de meesterschilder Jan Verkolje (1650-1693) in Delft, te voltooien. Hij werd met name geroemd om zijn vaardigheid in het werken met perspectief, doorzigtkunde. Boitet roemde hem daarnaast om zijn dichtkunst.[6]
Zijn actieve werkzame leven had hij in Delft, waar hij aan de Koornmarkt woonde. Daar trad hij toe tot het kunstenaarsgilde van Sint Lucas. Tot dit gilde behoorde naast schilders ook andere ambachtslieden zoals glasverkopers, plateelbakkers, borduurwerkers en beeldsnijders. Hij was behoorlijk succesvol en zijn werken waren in menig verzameling terug te vinden. Binnen het gilde werd hij daarnaast ook nog eens meermalen tot hoofdman gekozen. Daarmee trad hij in de voetsporen van Johannes Vermeer (1632-1675), de vermaarde Delftse schilder, tijdgenoot en gildegenoot van Van der Wilt, die ook hoofdman was.[7]
Thomas van der Wilt overleed in 1733. Als eerbetoon schreef de dichter Hubert Korneliszoon Poot (1689-1733) – bekend van het 19de-eeuwse spotdicht ‘Hier ligt poot. Hij is dood.’ – een grafdicht:
‘Hier sluimert VANDER WILT, ’t penseel ten roem geboren.
O gy, die kunst waerdeert, betreurt den schrandren man.
De schildermin, helaes! heeft meer aen hem verloren
Dan op den breedsten zerk de beitel schryven kan.’[8]
In Nederland zijn zijn schilderijen terug te vinden in o.a. de collectie van het Frans Halsmuseum in Haarlem, Museum Meermanno-Westreenianum in Den Haag en het Prinsenhof te Delft waar zijn topstuk hangt: De anatomische les door Abraham van Bleyswijk. Daarnaast zijn zijn werken in andere landen te bewonderen en nog geregeld worden zijn werken geveild via bekende veilinghuizen zoals Christies en Sotheby’s.[9]
Dit artikel is bijgedragen aan piershil.com door Dusty Jacobs.
Catalogus Sotheby’s
82 ATTRIBUTED TO THOMAS VAN DER WILT PIERSHIL 1659-1733 DELFT
Other
Read Condition Report
3,000 – 5,000 EUR
134 THOMAS VAN DER WILT PIERSHIL 1659-1733 DELFT
Other
Read Condition Report
5,000 – 7,000 EUR
Thomas van der Wilt. De anatomische les door Abraham van Bleyswijk. 1727. Olieverf op doek. 194 x 234 cm. Collectie Het Prinsenhof, Delft. Afbeelding Het Prinsenhof te Delft, object nr. PDS 277.
Thomas van der Wilt. Portret van mogelijk Hendrick van Deventer. Olieverf op doek. 54,6 x 45,4 cm. Collectie Hoogsteder & Hoogsteder, Den Haag. Afbeelding Rijksbureau Kunsthistorische Documentatie, nr. IB00119061.
Thomas van der Wilt. Portret van een onbekende man. Olieverf op doek. 64,5 x 53,3 cm. Particuliere collectie. Afbeelding Rijksbureau Kunsthistorisch Documentatie, nr. IB00112388.
[1] Rijksbureau voor Kunsthistorisch Documentatie, dossier Thomas van der Wilt. Ook: Kaldenbach.
[2] De Navorscher. 4de jaargang.(Amsterdam: 1854): p. 178
[3] Aa, A.J. van der. Biografisch woordenboek der Nederlanden, deel 20. Haarlem: 1851-1857. p. 296.
[4] Dobell, C. Antony van Leeuwenhoek and his ‘Little animals’. New York: Dover Publications, 1960. p. 345.
[5] Groenenboom-Draai, E. De Rotterdamse woelreus. [gepub. proefschrift]Amsterdam: Editions Rodopi, 1994. p. 224
[6] Boitet, R. Beschryving der stadt Delft […]. Delft: 1729. p. 790-791.
[7] Kaldenbach, K. ‘Delft artists and patrons’. Online encyclopedie. < http://www.xs4all.nl/~kalden/> 18 februari 2009. 12 september 2010.
[8] Goes, J.A. van der. Gedichten van Hubert Korneliszoon Poot: met kunstige printen versiert, volume3. Delft: Reinier Boitet, 1735. p. 76
[9] Zie: website Rijksbureau voor Kunsthistorisch Documentatie <www.rkd.nl>.
wat is er bekend van schilderijen van willem van der wilt?
Nou, als u eens lijstje heeft met zijn werken en de huidige eigenaar daarvan hou ik me aanbevolen. Ik ken hem alleen als de vader van Thomas, zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Thomas_van_der_Wilt