1843 – De synagoge (huishoudschool) van Oud-Beijerland

Alleen een QR-tegel in het straatwerk verwijst nog naar de synagoge van Oud-Beijerland. Het gebedshuis tussen de Kerkstraat en de Nobelstraat werd na sluiting nog vier decennia als huishoudschool gebruikt.

Alie van den Berg (78) gaf les op die school en verdiepte zich in de opmerkelijke historie. ,,In 1948 werd de school geopend, als twintigjarige werd ik aangenomen in 1959. ‘Zorg voor voeding, woning, kleding en gezondheid’, zo heette mijn vak.” Haar entree viel gelijk met de tweede grote verbouwing, ook in 1954 en 1976 werd er verbouwd en uitgebreid. ,,Daarbij werd de voormalige synagoge verbonden met de twee andere gebouwen op het complex. Er stond een Joodse school, met een bad en een kosterswoning.” In het hoofdgebouw werd de keuken ingericht, Alie gaf haar lessen dus in de voormalige kerkzaal van de synagoge. ,,Eveneens beneden bevond zich de garderobe, de directiekamer, de proviandhal en de entree. Er is ook een verdieping in gemaakt, voor een naailokaal en een theorielokaal.” Samen met haar vader deed ze uitgebreid historisch onderzoek. Het leidde in 1982 tot een boek over het Joods verleden van Oud-Beijerland. ,,Toen hij me eens kwam bezoeken op school zag hij in de zijgevel de fundatiesteen. De eerste steen werd gelegd in 5603, volgens onze jaartelling 1843. Door Meyer de Vries, de voorzitter van het kerkbestuur.” Halverwege de negentiende eeuw woonden er ruim 150 joden in Oud-Beijerland. Hoewel dat vaak wordt gedacht veroorzaakten niet de zwarte bladzijden uit de Tweede Wereldoorlog de teruggang. ,,Rond 1900 begon de uittocht naar de grote stad. Dat leidde er toe dat de synagoge in 1937 werd gesloten. In de tien jaren daarna is het complex voor van alles gebruikt. Zelfs als paardenstal.” De gewijde goederen, zoals de gebedsrollen, zijn vermoedelijk opgeslagen in een synagoge in Rotterdam. Deze is tijdens het bombardement volledig vernietigd. ,,Alle historie is toen verdwenen, ik heb er nog wel naar gezocht. Ik heb ook nog nooit een duidelijke foto gezien van de synagoge, alles heb ik geprobeerd om die te pakken te krijgen. De vondst daarvan zou heel bijzonder zijn.” Over haar jaren in de huishoudschool zou Alie graag willen publiceren. Per schooljaar heeft ze informatie verzameld, alles zit geordend opgeslagen in mappen. De schat aan informatie verdient een beter lot. ,,Ik kan wel praten over het onderwerp en materiaal heb ik in overvloed. Ik zoek een auteur die samen met mij deze leuke en dankbare taak zou willen uitvoeren.”