Op vrijdag 20 november 2015 bezocht ik Schouteneinde 67 te Puttershoek, beter bekend als ‘Bonaventura’ of ‘Het huis van de Nonnetjes’. Deze naam ontstond in de periode 1962-1985, toen een groep van 6 nonnen vanuit dit huis pastoraal werk opbouwden. Er waren in Puttershoek namelijk Brabantse arbeiders werkzaam, maar er was geen parochie. De bewoners vertelden mij dit verhaal over hun huis.
Uit de papieren van de makelaar blijkt dat het huis is gebouwd omstreeks 1881. Het werd gebouwd als een buitenhuis van een Dordtse fabrikant, hij woonde in het centrum en liet hier zijn ‘buitenaf’ bouwen. In de jaren twintig woonde hier de familie Den Hartog, Johannes was gemeentesecretaris in Puttershoek. Van die familie hebben we enkele prachtige foto’s gekregen, best aangrijpend want tachtig jaar geleden zag het er hier heel anders uit . Tot 1962 woonde hier de familie Van de Ree Doolaard, in 1953 waren ze weggespoeld vanaf Tiengemeten. Van hun kleine huisje daar bleef alleen de schoorsteen over, er bestaat een foto waarop te zien is dat de eigenaar in het puin loopt te zoeken naar zijn portefeuille.
Ons huis is bij Puttershoekers vooral bekend vanwege de bewoners daarna. Eind 1962 zijn hier nonnetjes gekomen, het staat ook beschreven in de biografie van zuster Celine Welten. Zij kwam met een groep van zes nonnen pastoraal werk doen. We spreken nog wel eens Puttershoekers die hier vroeger in het huis zijn geweest, ze kregen hier in de achterkamer handwerkles, zoals naaien en borduren. Deze nonnen maakten deel uit van de kloosterorganisatie ‘Zusters van Liefde’ uit Tilburg. Deze congregatie hield zich bezig met ziekenzorg, bejaardenzorg, onderwijs, pastorale zorg en maatschappelijk werk. De nonnen zijn verhuisd in 1986, ze waren toen vrij bejaard en de trappen in dit huis werden toen te vermoeiend voor ze. Vervolgens heeft hier een gezin met pleegkinderen gewoond, wij hebben het uiteindelijk in 1995 gekocht van een boer uit Klaaswaal.
Wij woonden eerst in Nieuw-Beijerland en hadden ons oog laten vallen op een Amerikaanse bungalow. Toen dat huis na onze vakantie in Amerika bleek te zijn vergeven kwamen we uit in Puttershoek. Eigenlijk is dit huis precies het tegenovergestelde van een Amerikaanse bungalow, met verdiepingen en veel trappen. Bij de bezichtiging wilde de makelaar ons attenderen op de mooie plafonds, wij keken vooral naar de verrotte vloeren. Maar we keken door de troep heen, we waren eigenlijk meteen verkocht vanwege de ruimte, de inderdaad mooie plafonds en de mogelijkheden van dit huis. Met het water aan de achterkant is er ook sprake van een prachtig uitzicht, het krioelt in de Boezemvliet van de watervogels, pas riep er een jongetje zijn vader te hulp omdat hij een enorme snoek aan de haak had geslagen. Het huis hebben we laten opknappen, de vloeren zijn met beton gerepareerd. Maar we hebben ook veel in oorspronkelijke staat gelaten. De gang bij de entree heeft een marmeren vloer, niet meer volledig schoon te krijgen maar karakteristiek voor het huis. In de deuren van glas en lood is een pauw te zien, of een paradijsvogel, we weten niet waarom. Het dak van het huis zou beter geïsoleerd kunnen worden, maar dat hebben we bewust niet gedaan. Het zou de originele prachtige eikenhouten planken aan het zicht onttrekken. In de kelder troffen we diverse kamers, ooit heeft daar een wasbak gestaan, we hebben de afvoer gevonden. Men heeft in dat gedeelte ook gewoond, nu nog zijn daar vier bedsteden te vinden en de overblijfselen van een oude telefooncentrale. Een opstapje in één van de kelderruimtes bleek een contragewicht te zijn van enkele vierkante meters, daar aangebracht om het huis stabiel te houden. In de keuken beneden bevindt zich ook een haard, de schoorsteen loopt omhoog door alle ruimtes die met haarden verwarmd konden worden.
Later zijn er nog wel eens drie nonnetjes op visite geweest, ze waren nieuwsgierig hoe het huis er na al die jaren uitzag. We hielden daar mooie verhalen aan over. Ze vertelden dat ze boven sliepen, in een gemeenschappelijke slaapzaal. Hier in de woonkamer bevond zich de kapel, naast de voordeur was de spreekkamer. Eén van de nonnen gaf ook les op de katholieke Willibrordusschool in Oud-Beijerland. Over hun komst in Puttershoek vertelden ze een mooi verhaal. In 1962 gingen zij zich voorstellen aan de inwoners van het dorp. Ze liepen in kloosterkleren, het habijt van de franciscanessen, met grote witte kappen. Eén van de nonnen zei ,,Ze snapten er niet veel van in Puttershoek wat we kwamen doen, waarschijnlijk dachten ze dat we een carnavalsgroep uit Brabant waren.”
Naast de prachtige foto’s van de familie Den Hartog zijn we ook in het bezit van andere overblijfselen uit het verleden. Een verzameling sleutels met gelabelde teksten zoals ‘Kleine Spreekkamer’, ‘Trap naar Slaapzaal’ en ‘Kapel’. Van de drie nonnen die op bezoek kwamen kregen we het originele houten gevelbordje. Daar staat op ‘Huize Bonaventura’, naar de patroonheilige van de congregatie van de Zusters van Liefde van Tilburg. Een ander overblijfsel uit het verleden bezorgde ons nog benauwde momenten. Tegelijk met andere bewoners hier in de buurt ontvingen we een bruine enveloppe van een makelaar uit Dordrecht. Het verhaal ging dat er een brengschuld op het huis rustte. In oude geschriften was ontdekt dat de voorouders van de familie Van de Wall Repelaer deze dijk hadden laten aanleggen of gefinancierd, als tegenprestatie moest jaarlijks te Dordrecht een vergoeding worden betaald door de bezitters van de huizen op deze dijk. Gelukkig bleek uit de nauwkeurige boekhouding van de nonnen dat er nooit een dergelijke vergoeding was betaald, de brengschuld was daardoor verjaard.
Knipsel ‘Waar nonnetjes woonden’ – AD Hoeksche Waard 18 februari 2016
Foto’s ‘Schouteneinde vroeger’
Op de drie foto’s hieronder zien we Johannes den Hartog en z’n vrouw Anthonia Willemijntje Muller. Het kind is Johannes van Wijngaarden.
De nonnen van ‘Huize Bonaventura’. Later kwamen ze nog eens terug, op visite.
De achterzijde van het huis, in 1923.
De voorkant van het huis, vroeger.
Fotoserie ‘Schouteinde nu’ – 2015