Bron: Na de Watersnoodramp van 1953 werd in opdracht van het Commissariaat voor Sociale en Culturele Arbeid onderzocht welke projecten op het gebied van maatschappelijk-, vormings- en jeugdwerk aandacht behoefden. Onderdeel van de rapportage van destijds vormde een gedetailleerd beeld van de dorpen in Hoeksche Waard.
WESTMAAS
Evenals Mijnsheerenland ligt Westmaas aan de Binnenmaas. Van de bewoners werken velen als arbeider in de dokken van Rotterdam en Dordrecht of gaan in het seizoen naar Puttershoek. Ook werken sommigen in een machinefabriek in Barendrecht. Vroeger was hier ook vlasverwerkende industrie. De toestanden waren zeer slecht. Een arbeider verdiende f 3,- à f 4. per week; de Kerk steunde wel wat, doch vaak te weinig, daarom gingen de vrouwen uit werken en namen de kinderen naar het land mee. Het zwengelen van het vlas was zeer ongezond (hoog sterftecijfer!). Veel arbeiders zijn toen onder invloed van het socialisme gekomen, de ,,Werkmansbond” telde dan ook vrij veel leden.
Er is een Chr. Nationale school (waar dus zowel Geref. als Herv. leerkrachten lesgeven), die 135 leerlingen telt en een O,L., school, die 35 leerlingen heeft. Ook hier acht de onderwijzer de intelligentie beneden het gemiddelde. Wat de houding van de ouders betreft t.o.v. de school, men deelde ons mede, dat de helft niet zou komen als er geen leerplicht was en de andere helft zou blijven komen zuiver uit pragmatische overwegingen”. De kinderen vallen na de schooljaren weer toe aan de dorpsgemeenschap, de school maakt hier niet zozeer deel van uit, is eigenlijk een ,,corpus alienum”.
Er is wel enig standsverschil tussen kinderen van boeren en arbeiders, soms neemt dit de vorm aan van vijandigheid. De W.H. gemeente is in Westmaas van oudsher confessioneel. Men denkt minder liberaal dan in Maasdem en kent niet de kerkelijke richtingsstrijd zoals in Mijnsheerenland. Omstreeks 1870 werd een N.H. predikant vrijzinnigs deze is op verzoek van de kerkeraad vertrokken. In die tijd waren er ook conventikels. Deze bijeenkomsten waren niet zoals de kerk ’s morgens, doch ’s middags, de voorzanger ging er dan voor.
In de Kerkeraad waren zowel boeren als middenstanders en later ook arbeiders. Vroeger hadden deze naast hun werk geen tijd voor ,bijzondere dingen” en zagen tegen deze kerkelijke functies hoog op. Westmaas heeft een eigenaardige positie in de Hoekse Waard., Terwijl b.v. Klaaswaal ,zwaar” is maar door de week zeer ,modern”, is Westmaas ,,licht” en door de week meer conservatief. Westmaas is ,,licht”, want ,,men zingt er rhythmisch en gezangen, op school worden er films vertoond enz.” Iemand uit Oud Beijerland zei: Bij ons doen de dominees de deksels van de put dicht, in Westmaas laten ze de deksels op een kier staan…”.
Enkele mensen (ong. 6) noemen zich ,,bonds” en neigen tot de Geref. gemeente; zij zijn geheel op de Geref. Gemeente in Klaaswaal georiënteerd. Er zijn ongeveer 30 mensen, die een soort conventikel vormen rond een oud vrouwtje, dat sedert de oorlog uit Strijen geëvacueerd is. Deze groep speelt echter geen rol in de dorpsgemeenschap. Oude schrijvers worden heel weinig gelezen. Men leest nog wel: Ledeboer, van der Groe.
Procentueel zijn in Westmaas de meeste Gereformeerden (Geref. Kerken). Er is een zeer goede verstandhouding tussen de Herv. on Geref., Kerk. Men probeerde vroeger zelfs tot een gemeenschappelijke J.V. te komen. Dit is echter niet gelukt. De N.H. Kerk telt 175 lidmaten, 700 doopleden, Kerkbezoek is ’s morgens 300, ’s avonds 90, Avondmaalsbezosk 90. Catechisaties van 12 – 16 jaar ongeveer 20; boven 16 jaar 30, in Greup 12 doelnemers. Deelnemers aan de belijdeniscatechisatie kan de predikant slechts met de grootste moeite bijeen krijgen: in 1951, 1952 en 1953 waren er resp. 2, 8 en 7.
Men vat het belijdenis doen vrij moralistisch en lijdelijk op; b.v. ,.ik kan het niet nakomen” en ,,wat brengen die het gedaan hebben er van terecht’. Het belijdenis doen wordt aan het avondmaal verbonden. Men keurt zich dan niet waardig. De dorpstraditie is: lààt belijdenis doen; is men echter wat ouder dan geneert men zich vaak om belijdenis te doen. Weinig huwelijken worden in de kerk gesloten. Hier ziet men een kerkelijke huwelijksinzegening niet zozeer als een standskwestie. Bij de begrafenis moet altijd de predikant aanwezig zijn, ook bij degenen die niet bij de kerk horen. Men zegt ,,je kunt toch niet als een hond onder de grond worden gestopt”. De kerkeraad laat op Zondag een auto rijden langs Greup om de mensen naar de kerk te vervoeren. Vroeger is er in Greup veel geëvangeliseerd door een godsdienstonderwijzer. De kerkelijke verhoudingen in Westmaas tekenen zich ook af in de politieke situaties: de S.G.P. en de P,v.d.A. hebben in Westmaas procentueel de laagste cijfers.
Vrije tijdsbesteding: Vooral op Zaterdagavond trekt de jeugd naar Klaaswaal en Numansdorp. In het dorp zelf worden veel verenigingen gecombineerd met die van Mijnsheerenland. Zo heeft men samen met M. een voetbalvereniging. De korfbalclub (aangesloten bij de C.K.B. kwam uit het C.J.M,V. voort, maar maakte zich er later los van. Beide verenigingen spelen alleen op Zaterdag. De gymnastiekvereniging was in 1952 vrij goed bezet, nu zijn er nog maar 5 leden. Goede leiding ontbreekt hier. Behalve een muziekvereniging zijn hier 2 zangverenigingen: een neutrale (met overwegend N.H. leden) en een Christelijke (vrnl. Geref.). Er is een leesvereniging, die dateert uit 1877; het hoofd van de Chr.Lagere School beheert de boeken momenteel. De Zondagsschool in Westmaas bereikt ongeveer 100 kinderen. De knapenvereniging (15 leden) doet naast bijbelstudie aan buitenspel, schaken, sjoelbakken en pingpongen.
De jongemannenvereniging (aantal ongeveer 20), eveneens aangesloten bij het C.J.M.V. – wat meer op oudere leest geschoeid – speelt eenmaal per jaar op het jaarfeest een toneelstuk. Overigens heeft deze groep weinig initiatief en weinig gemeenschapszin. Vroeger was deze J.V. een meer bloeiende vereniging. Mede door gebrek aan kader is deze groep achteruitgegaan. De meisjesgroep, aangesloten bij de C.J.V.F., is wat losser en frisser. De ouderen hebben plm. 10 a 15 leden. Voor de kleinere meisjes ontbreekt de leiding. Toen men eens met de meisjes volksdanste (eigenlijk eenvoudige reidansen deed) werden de meisjes hiervoor enthousiast. De Jonge Kerk – eenmaal in de maand bijeenkomend ~ volgt het landelijk schema. De Jonge Kerk is open gehouden {dus ook diegenen, die geen belijdenis gedaan hebben mogen er toe behoren) en bestaat – afgezien van de meisjes – voornamelijk uit oudere C.J.M.V.ers. De kadercursuskring – in Maasdam gehouden – wordt regelmatig bezocht. In Westmaas is geen N.H. jeugdgebouw. Het verenigingsgebouw in Westmaas is voor alle groepen toegankelijk en wordt bestuurd door een stichting ,,Concordia”. Het wordt geëxploiteerd door de plaatselijke caféhouder. Het vervult niet de functie van een dorpshuis, De N,H, gemeente heeft grond aangekocht en er is wat geld beschikbaar voor een eventueel te bouwen jeugdhuis.
Klik op de afbeelding voor een vergroting
