Annee Bos schreef onderstaand artikel over de kerklokken in de voormalige gemeente Cromstrijen.
De klok van Klaaswaal
In 1621 werd de klok gegoten, in 1622 werd een nieuwe klok gegoten en verzwaard door Willem Wegewaert; geschutgieter in den Haag. Willem Wegewaert was de zoon uit het derde huwelijk van de Deventer potgieter Wolter Wegewaert en vestigde zich in 1616 als als landsgeschutgieter, als opvolger van zijn schoonvader Coenraet Anthonis Wilkes. Willem Wegewaert was gehuwd met Engeltje Anthonis Wilkes, hij overleed in 1637. Waarschijnlijk in juni 1943 werd de klok uit de toren gehaald om voor de Duitse wapenindustrie te worden omgesmolten. Wanneer er een letter M op kwam was de kans groter dat de klok als Monument behouden bleef. En bleef zodoende bewaard om later verder dienst te doen. Op 29-0-1945 kwam de klok terug in de toren en op 26 November 1945 werd de bel weer vastgemaakt en kwam toen in bedrijf om zijn bronzen stem te laten horen. Sinds 1974 doet deze klok geen dienst meer. Jaren stond deze klok in het nieuwe gemeentehuis van Numansdorp, daarna werd hij overgebracht naar de aula van de begraafplaats te Klaaswaal. De oude klok werd in 1974 vervangen door een nieuwe bronzen luidklok.
De klok van Numansdorp
De kerk van Numansdorp werd in de jaren 1647-1648 gebouwd, in het kerktorentje werd in 1655 een klok gehangen met als opschrift: Antonij Wilres me fecit Enchuse Anno 1655 (Antony Wilres te Enkhuizen heeft mij gemaakt in het jaar 1655). Anthonij Wilkes werd waarschijnlijk 19-02-1598 te Deventer gedoopt, zijn vader Willem Tonisse is kort daarna overleden en Anthonij werd door zijn oom Coenraet opgevoed. Die oom was van 1591 tot 1616 verbonden aan de Landsgeschutgieterij te ‘s-Gravenhage en van hem zal Anthonij het klokkengieten hebben geleerd. Op 20 September 1633 huwde hij met Wolterke Wegewaert Hendricksdr, kort daarna zal hij naar Enkhuizen gekomen zijn. Zijn laatste klok die hij maakte was in 1663 voor de Rijp, op 12-1-1663 werd hij begraven. De klok van 1655 zal verplaatst zijn in 1781 toen de nieuwe kerktoren gebouwd werd. In 1794 kwam er een nieuwe klok bij in de toren, wegende 972 pond. Aan G. Bakker werd hiervoor f 728-0-0 betaald. De oude klok van 1655 is dus terug gekomen, maar die van 1794 niet? In 1948 bij het 300 jarig bestaan van Numansdorp werd er actie gevoerd voor een nieuwe klok. De klok van 1655 bevond zich tot december 2020 op de zolder van de brandweergarage aan de Wethouder van de Velden weg te Numansdorp. In die maand werd de klok ter herinnering geplaatst op de oude begraafplaats bij de kerk.
Meer informatie over de kerkklokken in de Hoeksche Waard tijdens WO2 staat hier: Klokkenroof in de Hoeksche Waard
Bijlage van klok in De Rijp van A Wilkes:
De grootste klok, diameter 133 cm, heeft het randschrift antoni wilkes me fecit enchusae anno 1663; eronder het wapen van de Rijp, en: Als De Klock Gaat Klept Luyd Of Slaet / Als Gij Thoord Denckt om Brands Nood of Om / De Dood En Om Gods Woordt Anno 1663. De andere klok, diameter 110 cm, heeft hetzelfde wapen en randschrift. Het opschrift onder het wapen luidt hier: Tot Rijp playsant Smolt door de brant de klock als loodt 1654 1/7 / Na negen iaer men my voor haer ’t Enckhuysen goot Anno 1663.
Klok van Antony Wilkes uit 1657 te Enkhuizen.
In de eerste tekeningen van de kerk komt een toren voor aan de westzijde, maar die werd nooit gebouwd. Het houten klokhuis op dezelfde plek is uit 1519 (mogelijk eerder) en is 20 m hoog. De binnenkant is gemaakt van afgekeurde scheepsmasten. Om de buitenkant is in 1877 een witgeschilderde, houten betimmering gemaakt waardoor niet opvalt dat het klokhuis scheef staat. Enkele jaren eerder wilde men het klokhuis slopen maar het is met een nieuwe (bredere) ommanteling top de dag van vandaag bewaard gebleven. Op de prent is de oude (smallere) situatie te zien. In het klokhuis hangen twee klokken; Een grote luidklok (cis1) gegoten door Antony Wilkes in 1657 met als opschrift: ANTONY WILKES ME FECIT ENCHUSAE ANNO 1657 en op de flank worden vier burgemeesters uit die tijd vermeld: ROEMER KANT – PIETER SEMEINSZ – PIETER HILBRANTZ VIS – ADRIAEN JONGKNECHT. Deze klok werd gegoten in de stadsklokkengieterij op de Noorderweg en is in gebruik voor het luiden en de hele uurslag van het uurwerk. Daarboven achter de zuidelijke dakruiter een kleinere zeer oude klok zonder teksten die de halve uren voluit slaat. Het klokhuis deed in het verleden ook dienst om brandslangen te drogen.
De klok van 1655 bevond zich tot december 2020 op de zolder van de brandweergarage aan de Wethouder van de Velden weg te Numansdorp. Zie nu in het AD dat de klok in Gorinchem op een zolder van de brandweer heeft gelegen dus????
Voor de volledigheid de klok hing netjes in een klokkenstoel in de kantine van de brandweer Numansdorp.
In 2019 is de klok op verzoek van de heer Jan Luteijn (oud burgemeester van De voormalige gemeente Cromstrijen) verhuisd.
Ik weet niet hoe de klok ooit in het bezit is gekomen van de brandweer Numansdorp maar daar zit misschien wel een mooi verhaal achter voor op deze pagina 😉