1955 – Bodemverontreiniging met toestemming

Op de plek waar in Piershil vanaf 1963 een nieuwe ijsbaan werd geopend vond in de jaren daarvoor, in de jaren vijftig, bodemverontreiniging plaats. Chemisch afval vanuit de Botlek werd naar Piershil vervoerd en in het land ingegraven. Tegen betaling, met toestemming van de armlastige gemeente Piershil.

Artikel ‘Provincie krijgt steeds meer ervaring in opvang’ – NRC 20 november 1982

Milieugedeputeerde dr. J. W. Hekkelman over bodemverontreiniging in Zuid-Holland

Door onze redacteur PETER SNEL DEN HAAG, 20 nov. — “Wat betreft de hoeveelheid bodemverontreiniging schiet de provincie Zuid-Holland er duidelijk uit”. Dat zegt de milieugedeputeerde dr. J. W. Hekkelman (CDA). “Er is veel chemische industrie samengebald in deze provincie. Deze levert afval op en het is niet verwonderlijk dat dat hier wordt geloosd, want zo’n bedrijf wil uiteraard niet erg ver gaan met de transporten. Het bijzondere aan Zuid-Holland is echter dat op stortplaatsen woonwijken gebouwd zijn, zoals in Lekkerkerk, Dordrecht en Gouderak. Voor zover wij weten, is er geen andere plaats in Nederland waar ze zo onverstandig geweest zijn. Daarin is deze provincie uniek”.

Chemisch afval

Wie een inventarisatie van de gemeenten in Zuid-Holland doorneemt, komt tot de slotsom dat er vermoedelijk ongeveer 130 plaatsen zijn in deze provincie, waar chemisch afval van enigerlei aard is gestort. Het tweede deel van het provinciaal saneringsprogramma 1982 wijst uit dat niet minder dan 64 locaties in aanmerking komen voor nader onderzoek. Een deel van die plaatsen, vijftien in totaal, valt in de zogenoemde categorie I-a. Daar vindt direct en frequent contact plaats tussen bevolking en verontreiniging. Gedeputeerde staten schrijven in een brief aan het ministerie dat onderzoek op die plaatsen op korte termijn noodzakelijk is: “Mensen komen vrijwel dagelijks met deze verontreiniging in aanraking”, staat in de aanbeveling. “Isoleren van de verontreiniging is niet of nauwelijks mogelijk zonder ingrijpende maatregelen (evacuatie, slopen panden etc.). Voorbeelden zijn: woongebieden, ziekenhuizen, scholen, bedrijfs(werk)terreinen. De verontreiniging bevindt zich in een gebied, waarin de drinkwaterkwaliteit beïnvloed wordt door aantasting van het waterleidingnet”. Dr. Hekkelman en mr. J. P. Hopman, hoofd van de provinciale griffie inzake milieu, achten als zij geconfronteerd worden met de lijst, de kans op een volgend Lekkerkerk, Dordrecht of Gouderak gering. De vijftien locaties van categorie I-a, twee in Delft, twee in Leidschendam,. drie in Waddinxveen en stukjes grond in Katwijk, Nieuw-Lekkerland, Nootdorp, Oud-Beijerland, Papendrecht, Piershil, Schoonhoven en Voorschoten, zijn wel plaatsen waar is gestort, maar er staat geen woonwijk op. Hopman: “Misschien wonen er wel mensen. Maar dan gaat het om een enkel huis. Niet zoals in Dordrecht, waar in de wijk De Staart 200 huizen op verontreinigde grond staan”.

Verhaal

De wetgeving is de afgelopen jaren wat betreft verwerking van afvalstoffen aanzienlijk veranderd. In de jaren vijftig bestond er voor de wet nog onderscheid tussen afvalproducent, afvalvervoerder en exploitant van de stortplaats. Ieder van hen was op het moment van de overdracht van het afval de verantwoording kwijt. Tegenwoordig blijft de producent tot en met de verwerking van het afval verantwoordelijk, zodat de provincie meer mogelijkheden heeft tot verhaal. “In Gouderak ging de splitsing nog op. Dat maakt het heel ingewikkeld om verhaal te halen”, zegt mr. Hopman. “Kosten spelen een grote rol bij vervuiling”, voegt dr. Hekkelman toe, “niet alleen waar het het dumpen betreft, maar ook in de afwikkeling. De gemeente Gouderak kan natuurlijk nooit drie miljoen gulden neerleggen om de 333 bewoners van de Zellingwijk onder te brengen en het ‘gif af te laten voeren. Die tien procent die de 900 gezinnen moeten betalen van het rijk, blijkt dus teveel. Het ministerie van verkeer en waterstaat denkt trouwens over een andere regeling”. “In een plaats als Gouderak hebben Gedeputeerde staten de bewoners snel ingelicht. Uitstel van de mededeling dat mensen hun huis moeten verlaten brengt onrust. De wijk zal in ieder geval ontruimd moeten worden”, aldus Hekkelman. In Gouderak liggen diverse mogelijkheden voor de hand. De wijk Zellingen, die buiten de dijk ligt, kan geïsoleerd worden door er een dam omheen te bouwen. Daarna kan het water uit de zelling (kleiaanslibbing) gepompt worden. Het voordeel daarvan is, dat het grondwater dat tot aan de nabijliggende gemeente Moordrecht verontreinigd is, gezuiverd wordt. Het nadeel is dat de kankerverwekkende PCA’s (polycyclische arbmaten) en PCB’s (polychloorbifenyl) in de grond blijven, zodat er niet meer gewoond kan worden. Afgraven is een andere mogelijkheid. De Afvalverwerking Rijnmond rekent ongeveer 500 gulden per kubieke meter verwerking. In Gouderak zit 150.000 kubieke meter afval in de grond, waardoor met de verwerking alleen al een bedrag van 60 miljoen gulden gemoeid is. De bevolking die met bodemverontreiniging te maken krijgt, wordt volgens Hekkelman steeds beter begeleid. Weliswaar liggen oplossingen niet onmiddellijk voor het oprapen, maar de provincie krijgt steeds meer ervaring. In Gouderak wordt geprobeerd direct voor permanente verhuizing te zorgen. Ook is er nauw contact tussen provincie en bewonersbelangenorganisatie.

Rapport

“Er is nog een tiental zellingen langs de Hollandsche IJssel in onderzoek. Rijkswaterstaat levert daar rond de jaarwisseling een rapport over. Het is niet de bedoeling dat op die plaatsen gebouwd wordt. Er is trouwens wel het een en ander veranderd aan de bestemming van plaatsen waar chemisch afval vermoed wordt”. Hekkelman is niet pessimistisch. “Zelfs als zo’n plaats voor landbouw bestemd is, lijkt het mij onprettig”, zegt hij. “Je weet toch nooit helemaal zeker of je niet iets van de verontreiniging naar binnen krijgt”. Waar verontreiniging vermoed wordt, onderzoekt Rijkswaterstaat de bodem. Per locatie is er gemiddeld 15.000 gulden beschikbaar. Is nader onderzoek noodzakelijk, dan rijzen de kosten tot ettelijke tonnen. De meer dan duizend stortplaatsen die tot nu toe bekend zijn, doen meer Gouderaks en Lekkerkerken vermoeden. Toch zien Hekkelman en Hopman de toekomst met vertrouwen tegemoet. De vergunningverlening is verscherpt. Waar afval gestort mag worden, gebeurt dat onder toezicht. De terreinen worden bewaakt. Producenten van chemisch afval moeten laten weten hoeveel zij ervan produceren en waar dat blijft. De ontvanger moet rapporteren hoeveel er aankomt. Zelfs kleinere afvalproducenten moeten dat afval onder toezicht laten wegwerken. Overdosis. De officier van justitie in Rotterdam zal geen strafvervolging instellen tegen een arts die in juni van dit jaar een kankerpatiënt een overdosis van een geneesmiddel toediende waarna de man overleed. Schorsing. Het gerechtshof in Arnhem heeft een internist voor de duur van een maand schorsing in de uitoefening van de geneeskunst opgelegd wegens nalatigheid en grove onkunde. Videofilms. Om de wachttijd voor reizigers te veraangenamen zullen nog voor het einde van het jaar op Schiphol in de wachtruimten voor vertrekkende passagiers korte videofilms worden vertoond.

Foto ‘Gaten in de latere ijsbaan’ – 1943

Een Piershillenaar verwoordde bovenstaande affaire als volgt: ,,Met toestemming van de gemeente heeft Izaak van Rij hier chemicaliën uit de Botlek gestort. Met deze troep werden de gaten gedicht die in de jaren dertig waren ontstaan, na het ophogen van de dijken”.

Op onderstaande foto zien we links de zogenaamde “Putten”, tussen de kade en de zomerkade langs de haven. Deze zijn eind dertiger jaren ontstaan, toen voor de dijkverhoging klei nodig was. De klei werd uit die uiterwaard weggegraven. Later werden deze putten opgevuld met chemisch afval en werd de boel bedekt met een verse laag aarde.

Links Corrie Heikoop, rechts Errie den Broeder.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.