1900 – Het Stenen Bakbeest (Zuid-Beijerland)

ansicht-stenen-bakbeestIn 2016 zal het pand ‘Het stenen bakbeest’ te Zuid-Beijerland worden gesloopt. Op de plaats van de Dorpsstraat 45 (en de werkplaats op 43) worden appartementen gebouwd.

In 1938 werd door de gemeente Zuid-Beijerland een bedrag uitgetrokken van 30.000 gulden voor de bouw van een nieuw gemeentehuis. De nieuwbouw werd noodzakelijk vanwege de beperkte ruimte in het oorspronkelijk als woonhuis gebouwde pand op de hoek Koninginneweg/Dorpsstraat (er staat nu een overstort van een gemaaltje op die plek). Vanwege de Tweede Wereldoorlog moesten de plannen worden uitgesteld, in 1947 betrok men het gebouw aan de Dorpsstraat 45 (en nummer 43). In 1951 werd dit pand aangekocht en daarbij voor een termijn van vijftien jaar voorbestemd als nieuwe gemeentehuis. Het duurde wat langer, de laatste vergadering van de gemeenteraad vond hier plaats op 3 juni 1969, na afloop werden secretariemateriaal en het meubilair meteen verplaatst naar het nieuw gebouwde gemeentehuis aan de Tuinweg. Op maandag 18 augustus 1969 werd dit gemeentehuis officieel geopend,  door de commissaris der Koningin, Mr. J. Klaasesz. In het kader van sanering ‘Bebouwing noordzijde Dorpsstraat’ kocht de gemeente het pand Dorpsstraat 8 van timmerman Jo van Brakel voor 15000 gulden, Van Brakel kocht het voormalige gemeentehuis (nummer 45) en de schuur op nummer 43 voor 20000 gulden. De schuur was deels al in gebruik (huur) bij het timmerbedrijf van Van Brakel, deels was het in gebruik bij de brandweer als garage. Bij de opening  van het nieuwe gemeentehuis werd gesproken over meer en doelmatiger ruimte. Ook klonk deze verzuchting: ,,De aanstaande bruidjes hoeven niet meer de steile trap van het oude gemeentehuis te bestijgen, alvorens men
dorpsstraat45-huwelijk-andeweg-1969-05in het huwelijksbootje kan stappen!” Op 23 januari 1969 trouwde Wil Groeneweg met Ad Andeweg, in februari 2016 vertelde ze hier over: ,,We kwamen door de ingang en moesten direct naar boven, de steile trap op. Naar boven ging nog wel, maar naar beneden was een hele toer, vooral met een lange trouwjurk en hoge hakken. Ook was het voor beide oma’s niet erg gemakkelijk om de hoge trap te nemen, een lift was er niet. De raadzaal/trouwzaal was linksboven aan de trap en die was ook niet zo groot, er moesten van onze gasten er nog een paar blijven staan.” Ook heeft Wil een foto opgestuurd die op de steile trap werd gemaakt: ,,We zijn getrouwd door Dhr. Witte. Na afloop deed de gemeentebode, Dhr. Huyzers, ons uitgeleide. Op de foto loopt voor ons de trap af.” Op vrijdag 19 februari 2016 sprak ik met André van Brakel, uit dit gesprek komt onderstaande informatie. Ik ben geboren in 1939, wij woonden tegenover het latere raadhuis. Toen was het nog geen raadhuis, oorspronkelijk was het een boerderij, gebouwd in 1900. De laatste die hier boerde was Koos van de Griend, in de werkplaats zijn nu nog steeds restanten van de koeien- en paardenstal te zien. Het schijnt ook nog in gebruik te zijn geweest als politiebureau en marechausseekazerne, daarvoor zat ook melkboer Poldervaart er nog in met zijn gezin. Na de oorlog is het pand gekocht door de gemeente Zuid-Beijerland. Volgens mij zijn de verbouwingen om het pand als gemeentehuis in te richten gestart in 1947. Tijdens die verbouwing is men tijdelijk verhuisd naar de Dorpstraat 82, waar Frans Weijers van het assurantiekantoor woonde.  De metselaar Pijl heeft daar ook aan meegewerkt, het middelste raam boven is dicht gemetseld omdat daar de publieke tribune moest komen. Mijn vader Johannes (Jo) van Brakel startte in 1926 zijn bedrijf, wij woonden precies tegenover het latere ‘Stenen Bakbeest’. Mijn vader huurde een gedeelte van de werkplaats, om op zijn werk te komen hoefde hij dus alleen maar de dijk over te steken. Er stonden diverse houtbewerkingmachines, maar hij had maar één motor. Hij moest dus telkens de riemen van de motor aansluiten op de machine die hij wilde gebruiken. In de oorlog draaide hij er ook koolzaadolie mee, dat was illegaal maar hij had via een gat in het kippenhok alles handig verstopt. Als kind herinner ik me dat op het raadhuis de vlag uithing op Koninginnedag, kinderen liepen toen van dorp tot dorp om de vlag over te dragen. Ons huis was in de dertiger jaren gebouwd, met een mansardedak. Vanwege het moderniseren van de Dorpsstraat werden diverse panden aan de noordelijke zijde gesloopt. Aangezien dit samenviel met de bouw van een nieuw gemeentehuis aan de Tuinweg in Zuid-Beijerland is gesproken over een ruil van de huizen. De gemeente heeft in 1969 ons huis gekocht en laten slopen, wij hebben het oude gemeentehuis en de bijbehorende werkplaats gekocht. Mijn vader heeft het pand geleidelijk aan verbouwd, wel is de steile trap snel vervangen door een spiltrap. Ik ben in het bedrijf van mijn vader gaan werken, Joh. Van Brakel & Zonen BV. Voor mijn gezin heb ik een huis gebouwd aan de Tuinweg, een welgevormd chalet met balkon en diverse overstekken. Het was dus een hele overgang toen we in 1989 zelf zijn verhuisd naar het voormalige raadhuis. In ons gezin werd dan ook al snel gesproken over een ‘stenen bakbeest’, vandaar de huidige naam van het pand. Toen ik met mijn vrouw terugkeerde van vakantie hadden onze zoon Hans en broer Piet die letters uitgezaagd en hoog op de noordelijke gevel bevestigd. Precies op die plaats was vroeger de burgemeesterskamer gesitueerd, er zat toen nog een raam op die plek. Op de begane grond, onder de burgemeester, zat de secretaris. Ook de raadzaal zat boven, aan de zuidelijke kant bereikbaar via een steile de-dijktrap. In die raadzaal ben ik zelf in 1964 getrouwd, ik heb er twee kinderslaapkamers van gemaakt. Aan de achterzijde van het gebouw is er een gedeelte aangebouwd, met een dakterras en een schitterend uitzicht over de polder richting Tiengemeten. Het landelijke uitzicht is ook één van de pluspunten voor de toekomstige bewoners op deze locatie. Het project ‘De Dijk’, bestaande uit de bouw van zes levensloopbestendige appartementen, gaat dit jaar van start. Dat betekent dat  ‘Het Stenen Bakbeest’ en de bijbehorende werkplaats onder de slopershamer zullen komen. Aan de ene kant wel jammer, maar het is de enige logische stap. Het pand begint te verzakken en te scheuren, vooral in de hoek waar ooit door de gemeente de ondergrondse regenput is vervangen door een kluis. De daardoor ontstane opwaartse druk is één van de redenen dat een verbouwing financieel niet verantwoord is. Ook begint de dakrand er af te vallen en verkeert de mastiek dakbedekking in slechte staat. We zijn ook in  het bezit van enkele oude foto’s. De oudste is een ansicht, van voor de oorlog. Op de kaart zie je ‘Gerrit de post’, de oude postkantoorhouder, bij het pand staan. Zijn echte naam was Gerrit Andeweg, hij heeft die ansichtkaart ook laten uitgeven. Op de andere twee foto’s is het voormalige gemeentehuis te zien aan de Dorpsstraat, vlak na aankoop en vlak na de verbouwing. Op de meest recente foto is te zien dat het raam boven is dicht gemetseld t.b.v. de publieke tribune. Boven de deur is de aanduiding ‘Raadhuis’ aangebracht.

Deze enkele oude foto’s:

dorpsstraat45-zuid-beijerland-voorwo2

raadhuis-voorverbouwing raadhuis-naverbouwing

Fotoserie ‘Huwelijk Wil Groeneweg met Ad Andeweg’ – 23 januari 1969

Fotoserie ‘Stenen Bakbeest’ – 19 februari 2016

Fotoserie ‘Dakterras en uitzicht’ – 19 februari 2016

Fotoserie ‘Stal – Raadzaal – Steile trap’ – 19 februari 2016

Overblijfselen van de stal in de kelder, de voormalige raadzaal en de hergebruikte steile trap van weleer!

Knipsel ‘Raad Zuid-Beijerland verkoopt gemeentehuis’ – mei 1969

raadhuis-zbl-mei1969

Knipsel ‘Eind nabij voor ‘stenen bakbeest’ – Algemeen Dagblad 13 april 2016

ovt-aflevering-014-stenen-bakbeest-zuid-beijerland-13april-1600

Updated: februari 8, 2024 — 6:49 pm
  1. Het vreemde is dat in het rapport Cultuurhistorie Korendijk, inventarisatie en waardering van 2013 staat dat “Het stenen bakbeest” een hoge bouwkundige waarde heeft. Dus daarom gaan ze het slopen. Wat is de waarde van zo’n rapport als het gemeentebestuur zich daar niets van aantrekt? De helft van Zuid Beijerland is al gesloopt om de Dorpsstraat zogenaamd te verbreden voor het verkeer. Toen alles gesloopt was gingen ze de randweg aanleggen. Besturen is vooruitzien maar dat schijnen ze in de Korendijk niet te weten.

    Arie M. Butterman

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.