Dit artikel is gepubliceerd in de Hoeksche Waard Exclusief van 20 april 2021 (website HWE). U kunt dit artikel downloaden in PDF-formaat: hwe-monument-brug-barendrecht-20april2021
Komt dit Hoeksche Waards monument ooit weer terug?
‘Het is ons monument niet meer’
Ongelooflijk maar waar, sinds 1969. Een Hoeksche Waards oorlogsmonument dat zich niet op het grondgebied van de Hoeksche Waard bevindt. Op 21 juli maakte de lokale krant het nieuws wereldkundig: ,,Het monument bij de Barendrechtse Brug is verplaatst. Men heeft de gedenksteen overgebracht naar de andere zijde van de Oude Maas”. Een herdenkingsplek en vooral een waardevolle herinnering aan de dappere strijd in de meidagen van 1940 ging daarmee voor ons eiland verloren. De verhuizing leidde tot chagrijn bij de veteranen van het voormalige 3e Grens-Bataljon, tot woede zelfs. De jaarlijkse herdenking van hun gevallen kameraden vond in 1967 voor het laatst plaats bij het monument in Heinenoord. Bij die gelegenheid sprak A.J. Dorreman, oud-commandant van de 2e Cie 3e Grensbataljon, duidelijke woorden: ,,Het monument moet worden verplaatst 
vanwege verbredingen en het drukke wegverkeer, volgens Waterstaat. Eigenlijk is het dan ons monument niet meer, want het staat nu op de plaats waar de jongens vielen!” De gedwongen verplaatsing voelde respectloos, vooral doordat de bezwaren van Waterstaat van tijdelijke aard waren en zichzelf zouden oplossen. In 1966 was de aannemerscombinatie Nestum II immers al begonnen met de aanleg van de Heinenoordtunnel. Bij de opening daarvan, slechts enkele dagen (!) na het verplaatsen van het monument, speelde de verkeerssituatie bij de te slopen brug geen enkele rol meer. Dat de vermaledijde verhuisplannen toch werden uitgevoerd, lag niet alleen aan gemaakte afspraken en lokale gemeentelijke desinteresse, maar vooral aan bestuurlijk inzicht aan de andere kant van het water. In het vooruitzicht van een nieuwe omgeving, met slechts een bruggenhoofd als restant, werd een vervangende plaats aanbevolen. Het fraaie monument werd gezien als een welkome verrijking van het nieuwe recreatiegebied in Barendrecht. In de Hoeksche Waard werd het monument losgewrikt en opgeladen, ‘opgeruimd staat netjes’. Een tijdsbeeld, maar naar huidige maatstaven verbijsterend. De herdenkingssteen staat thans, gestut door een metalen pijpje, nabij het noordelijke bruggenhoofd. Goed onderhouden en respectvol gesitueerd, dat zeker. Maar op de verkeerde oever, hier stierven de dappere mannen niet, en aan de verkeerde kant van de weg. De strijder in gevecht met het kwaad kijkt niet langer richting het te heroveren vliegveld Waalhaven, zoals door zijn ontwerper bedoeld. De blik gaat nu richting het zuiden, waar 52 jaar geleden zijn historische betekenis geweld werd aangedaan. Komt dit Hoeksche Waards monument ooit weer terug? Uit respect voor hen die het leven lieten? Voor ons!
De onthulling van het monument
Vanaf 1947 werd binnen de Vereniging Voormalig 3e Grensbataljon uit Roosendaal gesproken over een herdenkingsmonument bij de brug. Diverse plannen en beeldhouwers kwamen aan bod. De strijdmakkers gaven ruimhartig, maar het verkrijgen van voldoende financiële middelen bleek een hele opgave. Er kwam schot in de zaak nadat de steenhouwerij M. van Gils en Zonen uit Rotterdam, rekening houdend met het doel, de oorspronkelijke kostprijs van 3500 gulden met een gul gebaar terugbracht tot 2000 gulden. De bij Van Gils werkzame beeldhouwer G. van Straaten tekende voor het ontwerp en de uitvoering, het resultaat was een prachtig ruim twee meter hoog en duizend kilo wegend monument. De onthulling vond plaats op zaterdag 27 september 1952. Het door kapitein Dorreman genomen initiatief werd daarmee eindelijk werkelijkheid. Geroemd werden de onuitputtelijke inspanningen van penningmeester P.J.T. Collignon uit Schiedam om het benodigde geld bijeen te krijgen. Vanaf dat moment vond op deze plek, daar waar hun kameraden het leven lieten, driejaarlijks de herdenking plaats (ook monumenten in andere plaatsen vormden per toerbeurt het toneel van de jaarlijkse herdenkingen). Na de verhuizing van het monument werd, vanaf 1970, op de noordelijke oever van de rivier eveneens driejaarlijks herdacht. Dat duurde tot de opheffing van de vereniging van Voormalig 3e Grensbataljon, eind jaren tachtig. Herdenkingen vinden hier niet meer plaats, de burgemeester van Barendrecht legt er jaarlijks respectvol een bloemetje.
Burgemeester van Bommel, Heinenoord:
,,Wij wisten en weten thans bij vernieuwing, dat de mannen van het 3e Grens Bataljon zich van hun taak hebben gekweten op een wijze, die respect afdwingt, vooral gezien de kinderlijke bewapening en de mindere oorlogservaring, tegenover de uitgelezen manschappen van het Duitse leger. Het is dan ook een ereplicht, in het bijzonder hen te blijven gedenken, die in deze ongelijke strijd het beste wat een mens kan geven, zijn leven, hebben overgehad voor de onafhankelijkheid van ons land en volk. Toen ik voor het eerst vernam van de pogingen van ’t comité dat wilde trachten tot de oprichting van het hier verrezen monument te geraken, heb ik de schouders opgehaald en mij afgevraagd of het nu wel zin had dit alsnog te ondernemen, wetende uit ervaring, hoe de gedachte bij de massa was, omtrent datgene wat voor ons aller vrijheid werd gedaan. Gelukkig heb ik echter verkeerd gezien en stemt het tot dankbaarheid dat de geest van kameraadschap onder de mannen van het 3e Grens Bataljon levend is gebleken en men onvermoeid is blijven doorwerken aan het beoogde doel. Ook wil ik de ontwerper van dit monument feliciteren, dat hij er in is geslaagd op zo duidelijke wijze weer te geven, wat zich in de Meidagen van 1940 heeft afgespeeld. Het college van B. en W. van Heinenoord wil gaarne de Gemeenteraad voorstellen ook dit monument in zijn bemoeiingen te willen betrekken en ik spreek tenslotte gaarne de wens uit, dat jaarlijks alhier een stille hulde zal worden gebracht aan hen, die voor ons vielen en wier namen hier vereeuwigd zijn.”
Nieuwsblad voor de Hoeksche Waard en IJselmonde, 29 september 1952
De 20 oorlogsmonumenten van de Hoeksche Waard
De traan (Westmaas, 2018)
Slachtoffers Lely en Willemstad (Numansdorp, 2015)
Luchtoorlog Hoeksche Waard (Oud-Beijerland, 2015)
De 5 van Greup (Greup, 2013)
Burgerslachtoffers Korendijk WO2 (Piershil, 2011)
Jack Dawson Green (Heinenoord, 2010)
Monument 1940-1945 Burgerslachtoffers (Strijen, 2009)
Herdenkingsmonument Korendijk (Piershil, 1998)
Indië-monument (Strijen, 1997)
Indië-monument (Numansdorp, 1997)
Indië-monument (Oud-Beijerland, 1996)
Indië-monument (Puttershoek, 1995)
Monument 1940-1945 (Klaaswaal, 1995)
Nooit weer – Joods monument 1940-1945 (Strijen, 1992)
Am j’Israel Chai – Joods monument (Oud-Beijerland 1987)
Vrij (Oud-Beijerland, 1985)
Monument 1940-1945 (Strijen, 1952)
Monument Barendrechtse Brug (Heinenoord 1952, verplaatst naar Barendrecht 1969)
Monument voor gevallenen – Moeder (Heinenoord, kruis 1946, beeld 1950)
Monument 1940-1945 (’s-Gravendeel, 1941)
Meer artikelen
Meer artikelen over de slag om de Barendrechtse brug en het monument staan hier: wo2-hoekschewaard.nl/barendrecht
