De Piershillenaar Wim Hoepel, woonachtig op de Van Vollenhovenstraat 8, maakt in zijn vrije tijd technische hoogstandjes. Zo heeft hij een apparaat gebouwd waarin kogeltjes oneindig blijven rondgaan. Aangedreven door luchtdruk doen alle machines, de hijskraan en de druppeltjes olie op tijd wat ze moeten doen om de kogeltjes gaande te houden. In 2006 werd er in de krant voor het eerst aandacht besteed aan deze prachtige machine.
Artikel ‘Wim Hoepel maakt technische hoogstandjes’ – De Schakel – 8 juni 2006
Kogeltjeskringloop heeft veel weg van perpetuum mobile
PIERSHIL – Sommige mensen maken van hun hobby hun beroep, maar het omgekeerde kan ook het geval zijn. Zo kreeg Wim Hoepel van zijn baas bij zijn afscheid te horen dat hij allerlei spullen mee kon krijgen die anders toch weggegooid zouden worden. Het betrof betrekkelijk klein afval zoals diverse meters, nippeltjes, kraantjes, afvalstukjes en dergelijke. De gedachte bij Bosman was: zo’n handige knutselaar als die Hoepel, die kan er vast wel wat mee. Een hobby was geboren, een hobby die uit de hand zou lopen!
Hoepel zag op 8 december 1927 het levenslicht te Piershil en daar zou hij zijn gehele leven blijven wonen. Na de lagere school bezocht hij de toenmalige ambachtsschool op de Havendam te Oud Beijerland. Bij de afdeling automontage behaalde hij zijn diploma. Om vervolgens in 1945 in het motorfietsenbedrijf van Arie Boot te belanden, vlak voordat het autotijdperk zou losbarsten. De vader van Arie Boot was hoefsmid waar paarden werden beslagen; de schroeilucht die hiermede gepaard ging zal menig oudere bekend voorkomen. Echter paarden werden vervangen door tractoren, zodat logischerwijze een servicemonteur in beeld kwam. Hoepel was daar de geschikte persoon voor, getuige ook de opmerking van zijn vrouw: ,,Er werd vaak gezegd door de boeren: kan die Hoepel niet komen.”
Zijn arbeidsterrein was de gehele Hoeksche Waard, maar ook Voorne Putten. Maar Hoepel bleef natuurlijk een motorliefhebber pur sang, zo reed hij op een Harley Davidson, de Rolls Royce onder de motoren. ,,Ik heb een model 1927 gekocht en die opgebouwd tot een echte motorfiets; later nog een andere motor. De hoogste snelheid was zo’n 80 km per uur.” Daarbij zat zijn vrouw soms achterop. ,,Ik ben een keer tijdens de verkeringstijd, terwijl ik een oude witte regenjas droeg, helemaal onder de oliespetters komen te zitten, vanwege de open kettingkast die je toen had”, aldus zijn echtgenote. Na 29 jaar bij Boot werkzaam te zijn geweest, trad de monteur in dienst bij Bosman, een bedrijf gespecialiseerd in molen en pompenbouw en de aanleg van zuiveringsinstallaties. Van 1975 tot de VUT in 1988 zou hij daar blijven. Na 1988 is het dus pas echt begonnen met knutselen, om eerder genoemde redenen. Hoepel kocht ook materiaal. Soms moest dat eerst bewerkt worden, met een draaibankje bijvoorbeeld. Maar hij schafte ook kant en klare dingen aan zoals de kogeltjes. Gevraagd naar het eerste klusje was het antwoord: ,,Eerst heb ik een bestaande stoommachine die al werkte verder geperfectioneerd.” En omdat Wim de smaak te pakken kreeg bleef het daar niet bij: ,,Daarop ben ik een eigen stoommachine gaan maken van onder meer tandwielen uit wekkers, ijzerdraad, blik, stangetjes en dergelijke. Het bijzondere was dat alles met olie werkte.” Het zal duidelijk zijn, bij deze techneut moet alles letterlijk en figuurlijk gesmeerd lopen! De volgende stap was een ingewikkelder stoommachine: een zogenaamde liggende cilinder. Hier was een draaibankje voor nodig, een precisiebankje omdat alles een kwestie van grote nauwkeurigheid is. Dat kunststukje werd gevolgd door een 2 en een 4 cilinder.
,,Die zijn echt top en die zou u eigenlijk moeten bewonderen. Het bijzondere van de laatste is dat deze automatisch eerst linksom en daarna rechtsom kan draaien! Het geheel draait op lucht via een compressor of wel pneumatisch.” Het meest vernuftige is het ontwerp van een kogeltjescircuit, als het ware een perpetuum mobile, want de kogeltjes blijven alsmaar rondgaan of circuleren. De lengte van de ingewikkelde baan is meer dan 10 meter. Het hart van het horizontaal systeem bestaat uit een woud van baantjes of railtjes die onderling
in verbinding staan, maar waarvan de looprichting ook gewijzigd kan worden middels hendeltjes (vergelijkbaar met een wissel bij treinrails). Het geheel is fascinerend en je komt ogen tekort: want plotseling komen de kogeltjes uit een ander gat of gaan ze weer een geheel andere kant op als een hendel wordt omgezet. Het is een soort labyrint van kogeltjes! Kunst was om dit labyrint in te bouwen in een groter systeem tot het genoemde perpetuum mobile. Het begint bij een grijper die de kogeltjes op het laagste punt in de kringloop brengt via een zeer ingewikkeld systeem, bestaande uit houten drukwielen zoals Wim deze noemt. ,,Die zijn nog nooit eerder gemaakt en daarvan begrijp ik zelf niet dat het werkt. Het is een kwestie van proberen en volhouden, na een jaar is het gelukt! Het vergt dus heel veel geduld”, betoogt de enthousiast over zijn schepping pratende uitvinder, want zo kun je hem wel noemen. Het knappe aan deze kringloop is bovendien dat het open geconstrueerd is, zodat het te volgen is. Wel onder de voorwaarde dat er niet te veel kogeltjes tegelijk in omloop zijn, want anders is het zeker in het begin, niet te volgen. Wim gaat verder met perfectioneren, de grijper werkt nog niet altijd perfect. Een nieuwe maken dat gaat waarschijnlijk te veel tijd kosten en ook de ruimte speelt hierbij een rol. Wim Hoepel is een bescheiden maar uiterst kundig technicus die nog steeds heel veel plezier aan zijn hobby beleeft en nu de aandacht krijgt die hij verdient! Wie meer over Wim Hoepel of zijn hobby wil weten mag hem bellen.
Wim Hoepel is geschoold op de Oud-Beijerlandse ambachtsschool, destijds nog gevestigd aan de haven. Toen hij net bij Boot werkte maakte hij als hobby zelf al een fiets die door een motortje werd aangedreven. Op de tweede foto hier onder showt hij dat model. In zijn huis in Piershil stelt hij ook regelmatig z’n vliegtuigen op die rondjes draaien en op tijd stijgen en dalen, eveneens een eigen creatie!
Foto’s Wim Hoepel
Wim Hoepel op de ambachtsschool te Oud-Beijerland, automonteur in opleiding (1944).
Wim Hoepel Bij de firma Boot, links Wim Tieleman.
Fotoserie ‘Gerard en Wim in de garage’ – 16 augustus 2010
Op maandag 16 augustus 2010 werd ik door Wim Hoepel samen met mijn buurman Gerard van Antwerpen (Van Vollenhovenstraat 12) uitgenodigd in zijn garage. Na de uitleg was er ook nog even tijd om in de huiskamer naar de vliegtuigen te kijken.
Wim in zijn woonkamer – 10 augustus 2010.
Het bezoek aan Wim Hoepel werd ook gefilmd.
Filmpje In de garage van Wim Hoepel (16 augustus 2010)
Filmpje De kogeltjeskringloop van Wim Hoepel (25 augustus 2006)
Filmpje De vliegtuigen van Wim Hoepel (10 augustus 2010)
Zelden zo iets moois gezien! Alles prachtig tot op de seconde op elkaar afgesteld!!