1953 – Gebroeders Ardon bekopen heldendaad met de dood

gerrit-ardon

Gerrit Ardon

dingeman-ardon

Dingeman Ardon

In de nacht op 1 februari 1953 werd ook het eiland Tiengemeten zwaar getroffen door de Watersnoodramp. Opzichter Dingeman Ardon wist samen met zijn broer Gerrit veel bewoners tijdig te waarschuwen. Ze moesten hun daden met de dood bekopen.

Toen op zaterdag 31 januari de tekenen van een naderend onheil overduidelijk waren verlieten de gebroeders Ardon hun gezinnen in de Nieuwe Polder, hen veilig achterlatend in het hoog gelegen dijkhuis van Dingeman. De aanvankelijk als dijkinspectie bedoelde tocht over het eiland veranderde al snel in een reddingsactie. De veel te hoge waterstand en de stormwind deden de broers beseffen dat snelle actie noodzakelijk was. In tegenstelling tot de boerderijen op het eiland konden de arbeiderswoningen niet telefonisch worden bereikt. De mannen trokken bonzend op de deuren door de polder, de gewekte gezinnen werd duidelijk gemaakt huis en haard zo spoedig mogelijk te verlaten en naar hoger gelegen gebied te vluchten. Net als het huis van opzichter Ardon was de in de Oude Polder gelegen boerderij van Jan en Marie Hage zo’n plek. Gezinnen kregen daar onderdak en wisten op die manier de ramp te overleven. De boerderij van Hage was ook de laatste plek waar de gebroeders Ardon levend werden gezien. Dingeman sprak zelfs nog met zijn vrouw. De tegenwoordig in Tilburg woonachtige Corrie van Dongen-Kooijman (92) sprak voor het laatst via de telefoon met haar echtgenoot: ,,Ik vertelde hem dat ik al 45 personen binnen had. Ik zat daar samen met mijn twee kinderen, ik wist me gewoon geen raad en vroeg hem naar huis te komen.” Ondanks de betrekkelijke veiligheid in de boerderij van Hage besloten de mannen de tocht terug te maken, naar hun gezinnen in de Nieuwe Polder. Zuid-Beijerlander Jan Ardon (72), de toen tienjarige zoon van Gerrit, hoorde later van de familie Hage dat de broers Ardon het niet eens konden worden over de veiligste route naar huis. ,,Dingeman wilde door de polder lopen, mijn vader wilde over de dijk. Ik vermoed dat Dingeman vanwege zijn slechte ogen bang was om in een gat te lopen, het water stroomde al over de dijk.” De mannen wachtte eenzelfde lot. Enkele dagen na de ramp, op vrijdag 6 februari, werd het lichaam van Gerrit gevonden midden op het eiland, ondersteboven in een sloot. huis-opzichter-tiengemeten-1951Hij had al zijn kleding nog aan. Niet ver daar vandaan werd de zware leren jas gevonden van Dingeman, hij had waarschijnlijk nog getracht te zwemmen. Zijn lichaam werd twee dagen later gevonden, Corrie werd opgehaald om in het bijzijn van de politie uit Goudswaard het lichaam van haar man te identificeren. In het in 1953 uitgegeven boekje ‘De dijken braken in de Hoeksche Waard‘ staat geschreven dat vanuit het opzichtershuis van Dingeman het licht van één zaklantaren werd gezien, dat plotseling verdween. Corrie: ,,Dat geloof ik niet, ik hoor dit voor het eerst. Volgens mij zijn beide mannen over de dijk naar huis gekomen en in het gat terecht gekomen. Vanaf zolder werden de naderende lichten waargenomen.” In de dagen na de ramp waren veel bewoners het erover eens: zonder Dingeman en Gerrit zouden ze dit niet hebben overleefd. Van de tweeëntwintig arbeiderswoningen waren er twintig verdwenen, van de tien boerderijen waren er twee vernield. ,,Mijn moeder was plotseling weduwe, ze stond er alleen voor. Geestelijk had ze het erg lastig. Gelukkig kreeg ze een uitkering uit het rampenfonds, het hielp om door een lastige periode heen te komen,” zo vertelt Jan Ardon over zijn in 2012 op 95-jarige leeftijd overleden moeder Cornelia Helena Ardon-van den Berg. Ook voor Corrie kwam de klap hard aan. ,,Ik moest later schade claimen. Ik heb reparaties aan de huisraad laten verrichten, de stoelen, de piano. Later bleek dit door het zoute water vergeefs te zijn geweest. Maar het interesseerde me niets, ik was mijn man kwijt.” Jarenlang heeft Corrie niet over die gruwelijke dagen kunnen spreken. ,,Het is net als met oorlogsleed. Je schiet er een schotje voor en gaat verder met je leven. Maar ik ben een hele tijd van streek geweest. Ik ben gaan werken op kantoor en heb mijn tweede man ontmoet, we zijn getrouwd in december 1954.” Net als Jan was Corrie in 2003 als genodigde aanwezig in Oude Tonge tijdens de nationale herdenking van de Watersnoodramp. Vanaf dat moment kost het haar minder moeite om de herinneringen te verwoorden. ,,Nu jij er weer over bent begonnen komt alles terug. De door Dingeman en Gerrit gewaarschuwde mensen bleven maar binnen komen, de families Koesveld, Zevenbergen, De Vos, Van den Berg. Ik heb vannacht alle 45 personen die bij mij op zolder zaten opnieuw geteld, naam voor naam.” Later bleek dat alle personen in het huis van de dingeman-gerrit-ardon-rouwadvertentie-23feb1953-02opzichter de dans ternauwernood zijn ontsprongen. Het water stroomde over de beer van de haven en sloeg diverse gaten in de fundering van het huis. Corrie: ,,Er kwam een grote golf en we moesten allemaal naar boven vluchten.” Ook Jan bevond zich in dat huis, als nieuwsgierig kind liep hij de trap af en werd met een draai om zijn oren weer naar boven gestuurd. ,,De sfeer was gespannen. Het huis liep vol met water, in de gevel ontstonden gaten. In een gat voor de deur lag de tractor van Jaap Vos, een rode Farmall. Hij brak het water maar ik vond het zo zonde.”

,,Voor de deur lag een koe,” zo vervolgt Corrie haar herinneringen. ,,Het huis was voor driekwart vol gelopen met water. Toen de metselaar later de schade kwam opnemen vertelde hij dat het een godswonder was dat we er levend uit gekomen zijn. Het huis bleek te steunen op de brede muren van een oude regenput, dat heeft ons gered.” Op zondag moest het gezelschap het huis verlaten, via de dijk liep men richting de boerderij van Hage. Een groot gat in de dijk vormde een obstakel, precies daar waar het licht van de zaklamp voor het laatst werd waargenomen. Met een roeiboot werd die horde genomen, uiteindelijk bracht men de nacht van 1 op 2 februari met 65 personen door op zolder van de boerderij van Hage. Na twee dagen zonder voedsel en drinkwater kwam de hulp op gang. Ook de gezinnen van Gerrit en Dingeman werden van het eiland gehaald. Corrie herinnert zich de sleepboot ‘Broedertrouw’ uit Zwijndrecht, Jan het stoomschip ‘Jan Blanken’. Herinneringen die zo vers zijn als de dag van gisteren. Jan: ,,Mijn vader gooide de eierkolen op het vuur en zei tegen mijn moeder dat het dan lekker warm zou zijn zodra we na het springtij konden terugkeren. We zijn geen van allen ooit meer in ons huis geweest.”

Foto: Het huis van de familie (Dingeman) Ardon, omstreeks 1951.

Klik op de foto voor een vergroting

huis-opzichter-tiengemeten-1951

De opzichters van Tiengemeten

Dingeman was in dienst als opzichter van Tiengemeten, net als zijn vader Jan (tot 1946) en zijn opa Marijn (tot 1905). Gerrit werkte als polderwerker voor dezelfde werkgever, rentmeester Overwater. Overwater beheerde het eiland in opdracht van de eigenaren, de nazaten van A.N.J.M. Baron van Brienen van de Groote Lindt, verenigd in de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende Goederen “Eiland de Tiengemeten”, gevestigd te ’s-Gravenhage. Na de ramp werden twaalf nieuwe woningen gebouwd en in 1955 werden de wegen verhard met een subsidie van het rijk. Tot de gemeentelijke herindeling (Korendijk) in 1984 was het eiland gesplitst tussen Goudswaard en Zuid-Beijerland. Gilles van Rossum volgde Dingeman in 1953 op als opzichter van Tiengemeten. In 1978, kort na zijn 25-jarig jubileum, zei hij: ,,Vroeger woonden hier wel 180 mensen. Door de mechanisatie in de landbouw is dat aantal teruggelopen. De overgebleven woningen zijn opgekocht. Overigens heeft niemand last van deze mensen. Ze houden ook van rust en weten zich aan te passen”. Het bezit van Tiengemeten ging later over van baggeraar en bouwbedrijf Volker Stevin (1967-1987) naar pensioenverzekeraar AMEV, die het eiland in 1987 voor 54 miljoen gulden overnam. Sinds 1997 wordt het door Natuurmonumenten beheerd als nat natuurgebied, Henk Mayer is opzichter (op het moment van schrijven, januari 2016).

Het dubbele verlies van Maria Schilperoort

Maria Schilperoort (geboren te Goudswaard op 9 januari 1888) trouwde op 14 mei 1909 met Jan Ardon (geboren te Tiengemeten op 9 februari 1881), het echtpaar kreeg 7 kinderen (Willempje, Cornelia, Maria Hester, Marinus, Gerrit, Dingeman en Hester Cornelia). Op 1 januari 1951 verloor zij haar man. Jan, de dementerende gepensioneerde opzichter van Tiengemeten, ging op die dag naar buiten om te roken. Hij werd pas een jaar later terug gevonden in het water bij Stad aan ’t Haringvliet. In 1953 verloor zij twee zoons (Dingeman en Gerrit) tijdens de watersnoodramp van 1 februari. Gerrit werd begraven op 21 februari 1953 te Zuid-Beijerland, Dingeman twee dagen later op 23 februari 1953 te Hendrik Ido Ambacht. Dingeman en Gerrit Ardon staan vermeld op het herdenkingsmonument Korendijk te Piershil.

Foto’s Familie Ardon

Corrie Ardon-Kooijman in de haven bij het huis, aan boord van de ‘NV Tiengemeten’.

bootje-tiengemeten-corrie-ardon

Vlak na de ramp, Corrie met haar kinderen Gerda en Jan.

gerda-corrie-jan-ardon-1953

Het huis van opzichter Dingeman Ardon

huis-opzichter-ardon-04 huis-opzichter-ardon-03 huis-opzichter-ardon-02 huis-opzichter-ardon-01

In januari 2016 heb ik twee keer gesproken met Corrie van Dongen-Kooijman. Ik heb ook gesproken met Jan Ardon, de zoon van Gerrit. Op zaterdag 30 januari 2016 ben ik met Jan naar Tiengemeten geweest. Een reportage van deze trip (met foto’s en een filmpje) staat hier.

Knipsel – ‘Twee helden vonden de dood’ – AD Hoeksche Waard 2 februari 2016

Klik op het knipsel voor een vergroting

twee-helden-vonden-de-dood-adrd-2feb2016

Updated: februari 7, 2016 — 6:42 pm
  1. Heel goed dat je dit verhaal onder de aandacht hebt gebracht Henk. Deze helden kunnen niet genoeg geeerd worden!!

  2. Opdat wij niet vergeten…..en onze kinderen na ons.

  3. Ik, Gerard Genemans vrijwilliger bij Natuurmonumenten, heb met veel belangstelling en respect voor deze 2 helden het verhaal gelezen over de Watersnoodramp waarmee ook het eiland Tiengemeten getroffen werd in februari 1953.
    Deze 2 helden hebben met hun moed en doorzetting vermogen het leven van velen gered waarbij zij zelf het leven hebben gelaten. Laten wij hen niet vergeten. Het hoog gelegen dijkhuis is dus m.i. thans de Sluiswachterswoning zoals ik die ken. Zou mooi zijn om daar een herinneringsobject aan deze 2 helden te maken.

    1. Dit is een hele goede suggestie. Een plaquette met het verhaal van hierboven plaatsen bij het sluiswachtershuis, met enkele foto’s van het huis en de twee personen die helaas zijn verdronken. Dit zou een goede aanvulling zijn over de historie van Tiengemeten.

    2. Ben jij dit Gerard?
      Ik bn op zok naar jouw emailadres, ik hb nog wat te melden

      1. ja dat ben ik geef mij ook nog even jouw email adres via een app.
        of per email

  4. Elfriede Ardon Baart

    Nu is het me duidelijker wat er toen is gebeurd. Mijn dank hiervoor.

Laat een antwoord achter aan Gerda Rozendal Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.